Glosariusz terminów związanych z Lean Management w ochronie zdrowia.
Dostęp do pełnego glosariusza jedynie dla zalogowanych użytkowników w Baza Wiedzy LeanOZ
Lista pojęć
A3 raport
Czas cyklu pacjenta
Czas procesu
Czas przejścia
Czas przezbrojenia
Czas przezbrojenia
Lean management
LeanOZ
Miejsce realizacji świadczeń
Miejsce realizacji świadczeń pomocniczych
Projekt LeanOZ
Przepływ jednego pacjenta
Standardy LeanOZ
Strumień wartości
VSM, mapa strumienia wartości
Wartość godziwa
Wartość w ochronie zdrowia
Zarządzanie strumieniem wartości
A3 raport
Metoda zapisu procesu rozwiązywania problemów, w której wykorzystuje się tablicę lub kartę w formacie A3 podzieloną na standardowe obszary. Prezentuje informacje opisujące problem, stan obecny i przyczyny problemu, stan docelowy oraz działania zmierzające do jego usunięcia wraz z harmonogramem zadań i osób odpowiedzialnych. Standaryzacja opisu problemów w raportach A3 powoduje błyskawiczny przepływ informacji oraz jednoznaczność przekazu do osób zainteresowanych aktualnym stanem zaawansowania rozwiązania problemu.
Czas cyklu pacjenta
Cycle Time (C/T) – czas obsługi pacjenta w MRŚ. Jest to czas w którym personel realizuje świadczenia na rzecz pacjenta. Najczęściej jest to zmierzony czas, w którym kolejny pacjent opuszcza MRŚ (np. gabinet lekarski). C/T jest używany w mapowaniu VSM m.in. w celu wskazania „wąskiego gardła procesu” i wyliczenia T/T (czasu taktu).
Czas procesu
Processing Time (PT) – czas faktycznej obsługi pacjenta w strumieniu wartości. Suma wszystkich czasów cyklu w poszczególnych MRŚ, bez uwzględniania czasu transportu i przestojów.
Czas przejścia
Lead Time (LT) - czas jaki jest potrzebny na przejście pojedynczego pacjenta przez cały strumień wartości. Czas przejścia uwzględnia oczekiwanie, wszelkie przestoje i zakłócenia mające miejsce podczas procesu leczenia. Jest to podstawowa miara strumienia wartości, wykorzystywana do wyliczenia wielu innych wskaźników w projektach LeanOZ.
Czas przezbrojenia
Change Over (C/O) – czas pomiędzy zakończeniem obsługi jednego pacjenta a rozpoczęciem obsługi kolejnego pacjenta. Najczęściej jest to czas poświęcony na czynności administracyjne, wypełnianie dokumentów i przygotowania do przyjęcia kolejnego pacjenta. W projektach LeanOZ C/O powinien być minimalizowany (np. poprzez wykorzystanie narzędzi SMED[2]).
Czas taktu pacjenta
Takt Time (T/T) – średni rzeczywisty czas w którym kolejny pacjent opuszcza strumień wartości. Iloraz czasu dostępności (godziny otwarcia MRŚ) i łącznej liczby pacjentów w tym czasie. T/T jest punktem odniesienia do zbalansowania przepływu pacjentów w strumieniu wartości. Porównanie C/T i T/T jest wykorzystywane jako miara zróżnicowania procesu.
Lean management
Metoda zarządzania przedsiębiorstwem, która rozwinęła się w Japonii na bazie amerykańskich doświadczeń wojennych w postaci koncepcji Toyota Production System. Opracowana pierwotnie dla przemysłu samochodowego, jest obecnie dostosowywana do potrzeb innych dziedzin gospodarki, w tym wielu rodzajów produkcji i usług, a także ochrony zdrowia. Podstawą lean management jest zestaw metod i narzędzi zarządczych nastawionych na eliminowanie marnotrawstwa (jap. muda) w procesach wytwarzania produktów i usług oraz dostarczeniu najwyższej wartości dla klientów.
LeanOZ
Lean management w ochronie zdrowia – nazwa projektu realizowanego przez konsorcjum naukowe w składzie PTEZ, WUM, IPiN, dofinansowanego z funduszy NCBiR, którego celem jest opracowanie i upowszechnienie Standardów LeanOZ.
Miejsce realizacji świadczeń
MRŚ – miejsce realizacji świadczeń jest to możliwy do wyodrębnienia w ramach procesu leczenia pacjenta obiekt (pomieszczenie, wydzielony fragment pomieszczenia), gdzie personel (medyczny i niemedyczny) świadczy usługi na rzecz pacjentów w ramach realizowanych procedur medycznych. MRŚ jest podstawowym obiektem tzw. przepływu jednego pacjenta (1PF).
Miejsce realizacji świadczeń pomocniczych
MRŚP – miejsce realizacji świadczeń pomocniczych jest to możliwy do wyodrębnienia w ramach procesu leczenia pacjenta obiekt (pomieszczenie, wydzielony fragment pomieszczenia), gdzie personel (medyczny i niemedyczny) przygotowuje usługi pomocnicze, które będą przedmiotem świadczenia na rzecz pacjentów w MRŚ. MRŚP nie należy do głównego strumienia wartości, ponieważ nie jest obiektem na ścieżce diagnostyczno-terapeutycznej pacjenta. MRŚP bardzo często stanowi kluczowy element realizowanego planu leczenia, bez którego nie ma możliwości realizacji głównego strumienia wartości.
Projekt LeanOZ
Potencjalny projekt realizowany w dziedzinie ochrony zdrowia, mający na celu wyodrębnienie strumienia wartości w procesie leczenia pacjentów i przygotowanie do jego optymalizacji. Projekt LeanOZ składa się z kilkudziesięciu opisanych procedur podzielonych na 5 etapów nazywanych standardami, dla podkreślenia potrzeby wykonywania tych procedur w jednolity sposób, w celu uzyskania porównywalności wyników pomiędzy wyodrębnionymi strumieniami wartości. Właściwą metodą naukową wspierającą projekty LeanOZ jest wielokrotne studium przypadku.
Przepływ jednego pacjenta
One Patient Flow (1PF) – organizacja obsługi pacjentów w sekwencji umożliwiającej optymalizację ścieżki diagnostyczno-terapeutycznej odbywającej się pomiędzy pojedynczymi MRŚ. Eliminowane są czasy oczekiwania i wszelkie przestoje w celu redukcji czasu przejścia pacjenta, maksymalizacji stopnia wykorzystania zasobów oraz redukcji kosztów. Celem do którego należy dążyć (nieosiągalnym w praktyce) jest ciągły przepływ pacjentów.
Standardy LeanOZ
Standardy mapowania VSM w ochronie zdrowia – wytyczne opisujące zadania do zrealizowania w projekcie LeanOZ.
Strumień wartości
Value stream – strumień wartości w ochronie zdrowia. – sekwencja wszystkich działań podejmowanych przez podmioty lecznicze w celu przeprowadzenia pacjenta przez cały proces diagnostyczno-terapeutyczny. Strumień wartości opisuje zarówno działania VA (wartość dodana) jak i NVA (nie przynoszące wartości dodanej). Strumień wartości dotyczy określonej grupy (względnie jednorodnych) pacjentów (np. pacjentów onkologicznych leczonych określoną metodą).
VSM, mapa strumienia wartości
VSM – Value Stream Map – Mapa Strumienia Wartości - charakterystyczny typ wizualizacji procesów, używający specjalnych symboli (znanych jako język Lean) wykorzystywanych do analizy i optymalizacji strumienia wartości. Celem jest przedstawienie na jednym schemacie graficznym najważniejszych parametrów i wskaźników opisujących całość procesu leczenia pacjentów. VSM dostarcza wiedzę o wartości dla klienta poprzez unaocznianie marnotrawstwa (muda), co pozwala na rozpoczęcie usprawniania procesów w podmiotach leczniczych
Wartość godziwa
Fair Value (FV) jest to wartość (pieniężna), za jaką dany składnik zasobów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane, na warunkach transakcji rynkowej pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi nie powiązanymi ze sobą stronami. Definicja zaczerpnięta z MSR [1] i zaadaptowana na potrzeby LeanOZ.
Wartość w ochronie zdrowia
W projektach lean management wartość jest określana z perspektywy pacjenta i obejmuje wszystkie działania realizowane przez podmiot leczniczy, mające na celu zachowanie, ratowanie, przywracanie lub poprawę zdrowia pacjentów. W proponowanym podejściu wartość dodana (VA) jest definiowana jako suma czynności, za które pacjent (lub płatnik np. NFZ) jest gotów zapłacić. Wszystkie pozostałe czynności, które w procesie leczenia nie przyczyniają się do poprawy zdrowia pacjenta nie przynoszą wartości dodanej i dlatego powinny być ograniczone do niezbędnego minimum (np. administracja) lub całkowicie wyeliminowane (marnotrawstwo). Za marnotrawstwo uznaje się zatem wszystko, co nie jest konieczne w celu wyleczenia pacjenta zgodnie ze zdefiniowanym standardem.
Zarządzanie strumieniem wartości
Zarządzanie strumieniem wartości określa system, w którym specjalnie dedykowany zespół personelu zrealizował projekt LeanOZ, i wykonuje codzienne zadania związane z organizacją przepływu pacjentów w wyodrębnionym strumieniu wartości. Zespołem kieruje menedżer strumienia wartości. Stosowane są wszystkie narzędzia lean, które prowadzą do ciągłej poprawy efektywności, stopniowo zmierzają do osiągnięcia parametrów przepływu pacjentów opisanych w mapie stanu docelowego.